Tajemnica przedsiębiorstwa w wywiadzie gospodarczym

W wywiadzie gospodarczym najbardziej istotna jest świadomość granic wyznaczonych przepisami prawa, których przekroczenie może skutkować poważnymi konsekwencjami prawnymi a nawet finansowymi. Granicą taką jest przede wszystkim tajemnica, definiowana przez Słownik Języka Polskiego, jako: „Wiadomość, której poznanie lub ujawnienie jest zakazane przez prawo”. Tę podstawową i dość ogólną definicję uszczegółowiają liczne ustawy. Ze względu na fakt, iż wywiad gospodarczy dotyczy bezpośrednio działalności gospodarczej, szerzej przedstawiona zostanie tu tajemnica przedsiębiorstwa.

Tajemnica przedsiębiorstwa definiowana jest w art. 11 ust. 4 ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji (Dz.U.2003.153.1503 ze zm.),: „Przez tajemnicę przedsiębiorstwa rozumie się nieujawnione do wiadomości publicznej informacje techniczne, technologiczne, organizacyjne przedsiębiorstwa lub inne informacje posiadające wartość gospodarczą, co do których przedsiębiorca podjął niezbędne działania w celu zachowania ich poufności”. Zapis ten wskazuje na określony zakres informacji mogących stanowić tajemnicę przedsiębiorstwa, co orzecznictwo i piśmiennictwo dodatkowo uszczegóławiają. Komentarz do ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji z 1926r. (Dz. U. 1926 nr 96 poz. 559) wskazuje także na m.in. „Wiadomości trwale zużytkowane w przedsiębiorstwie, jak kolekcje wzorów, modele wytworów, tajna lista klientów, zbiory adresów klientów, znajomość pewnej korzystnej metody produkcji, nowe pomysły i wynalazki”.

Oprócz powyższych, w piśmiennictwie przyjmuje się, że tajemnicą przedsiębiorstwa są także:

a) plany techniczne obiektów, plany linii produkcyjnych
b) wyniki badań i eksperymentów
c) treści zawartych umów i porozumień oraz korespondencja handlowa
d) wiedza i metody natury administracyjnej i organizacyjnej, w tym kontrola jakości, sposoby marketingu, organizacja pracy, postępowania sądowe i administracyjne, stosowane zabezpieczenia
e) strategia i plany dotyczące funkcjonowania przedsiębiorstwa, zwłaszcza dotyczące produkcji, plany marketingowe, plany sprzedaży i organizacji rynków zbytu, zatrudnienia i jego wysokości oraz inwestycji czy finansów.

W judykaturze do tajemnicy przedsiębiorstwa zaliczono ponadto:

a) dane obrazujące wielkość produkcji i sprzedaży, a także źródła zaopatrzenia i zbytu (postanowienie Sądu Apelacyjnego z dnia 30.10.1996r., sygn. akt XVII Amz 3/96)
b) dane zawarte w PIT-5 i F-01 – sprawozdaniu finansowym, obrazujące zarówno aktywa, jak i pasywa oferentów, dochód, zyski, koszty działalności, straty, zobowiązania finansowe (wyrok Sądu Antymonopolowego z dnia 10.07.2002r., sygn. akt XVII Ama 78/01)
c) informacje dotyczące planów wydawniczych przedsiębiorstwa (wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 11.06.2003r. sygn. akt I ACa 469/03).

W postanowieniu sygn. akt XVII Amz 3/96 sąd wskazał ponadto, że przedsiębiorca, załączając do akt sprawy materiały zawierające tajemnicę, może żądać aby materiały te nie zostały udostępnione osobom trzecim, w szczególności konkurentom. Właściciel tajemnicy może także ocenić wartość informacji i zezwolić na zapoznanie się z nimi innym osobom, określając np. zakres informacji i obowiązki zapoznającego się. Należy jednak zauważyć, że tajemnice znane nawet kilku przedsiębiorcom, o ile podejmą oni niezbędne działania w celu zachowania poufności, nadal będą stanowić tajemnice przedsiębiorstwa. Dopiero ujawnienie ich w mediach masowych, ofertach publicznych, itp. oraz umożliwienie zapoznania się z nimi zwykłą i dozwoloną prawnie drogą, zdejmuje z tych informacji ochronę prawną, przewidzianą art. 11 ust. 4 uznk (patrz wyroki Sądu Najwyższego sygn akt. I CKN 304/00 i I CKN 1159/00). Takim przykładem może być poznanie klientów poprzez profil i powiązania ujawnione na portalu społecznościowym. Podobnie w przypadku uzyskania informacji przez ekspertów w danej dziedzinie, np. bez wglądu w informacje wewnętrzne objęte tajemnicą – psycholog jest w stanie ocenić potencjał zasobów ludzkich i stosowaną politykę personalną a ekspert bezpieczeństwa może rozpoznać stosowane zabezpieczenia i ocenić ich możliwości. Eksperci są zatem w stanie ustalić znacznie więcej informacji w legalny sposób od innych osób nie posiadających stosownej wiedzy.

Przeprowadzanie profesjonalnego wywiadu gospodarczego, w odróżnieniu od karalnych czynności szpiegostwa gospodarczego, nie wymaga naruszania prawa, zwłaszcza tajemnic przedsiębiorstwa i narażania tym samym na zarzuty karne lub cywilne, z odszkodowaniem włącznie. Dodatkowo, działania sprzeczne z prawem mogą zostać wykryte w każdym czasie, nawet liczonym w latach. Wówczas oprócz samego procesu i sankcji, jedną z dodatkowych kar może być nagłośnienie medialne oraz pręgierz i ostracyzm opinii publicznej i organizacji branżowych.

Dlatego, aby zdobyć zweryfikowane i pewne informacje pozwalające na podjęcie trafnych decyzji biznesowych, jednocześnie unikając kolizji z prawem i kryzysu wizerunkowego, właściwszym jest korzystanie z usług odpowiednio przygotowanych ekspertów wywiadu gospodarczego.

Copyright © K&M PAULO